«ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΗΣ ΥΠΑΠΑΝΤΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΥ Γ. ΓΚΟΤΣΗ»

     Περιγραφή της εικόνας. Ο αγιογράφος της εικόνας της Υπαπαντής με βάση το παραπάνω υλικό τοποθετεί τη σκηνή στο ναό, μπροστά στο Άγιο Βήμα χριστιανικής εκκλησίας. Διακρίνονται το βημόθυρο, η Αγία Τράπεζα, το θολωτό κιβώριο, που το στηρίζουν τέσσερις κολόνες. Όπως παρατηρήθηκε, «οι κολόνες φαίνονται επάνω από τους φωτοστεφάνους με τρόπον ώστε να επισημαίνονται οι μορφές και σύγχρονα να συνεχίζονται οι όρθιες τάσεις στη σύνθεση». Η Θεοτόκος «λυγερόσωμος ως νεαρά κυπάρισσος» απλώνει τα χέρια της για να παραλάβει το Βρέφος από τον Συμεών. Εκείνος με τα δύο του χέρια σκεπασμένα κρατεί το Βρέφος που με απλωμένο το δεξί του χέρι και κοιτάζοντας την Παναγία να λαχταράει να πέσει στην αγκαλιά της. Η σεβάσμια και άγια μορφή του Συμεών εντυπωσιάζει. «Η κεφαλή του είναι μακρόμαλλη και αναμαλλιασμένη, με τους πλοκάμους συνεστραμμένους ως οφίδια, το γένειόν του αναταραγμένον, το πρόσωπόν του σεβάσμιον κατά πολλά και πατριαρχικόν, οι πόδες του λυγισμένοι, πατούν επάνω εις το υποπόδιον κλονιζόμενοι. Τα όμματά του είναι ωσάν δακρυσμένα, και φαίνεται ως να λέγη· “Νυν απολύεις τον δούλόν σου, Δέσποτα”» (Φ. Κόντογλου).

     Αξίζει να παρατηρηθεί πως ενώ η εικόνα παρουσιάζει τη σκηνή σαράντα μέρες μετά τη Γέννηση του Ιησού, το νήπιο δεν παρουσιάζεται σπαργανωμένο. Έχει φωτοστέφανο, κρατάει στο χέρι ειλητό, έχει βασιλική και θεϊκή εμφάνιση. Αυτό δε γίνεται χωρίς λόγο. Το Παιδί είναι ο Εμμανουήλ, «μεθ’ ημών ο Θεός», ο Θεάνθρωπος. Είναι «ο άναρχος Λόγος του Πατρός, αρχήν λαβών χρονικήν, μη εκστάς της αυτού Θεότητος», «ο οχούμενος εν άρμασι Χερουβίμ και υμνούμενος εν άσμασι Σεραφίμ», όπως λένε τα τροπάρια του εσπερινού της εορτής.

     Πίσω από τη Θεοτόκο στέκει η προφήτις Άννα. Ης τάση της προδίδει το προφητικό της χάρισμα. Το ένα της χέρι είναι υψωμένο σε σχήμα ομιλίας και το άλλο, το αριστερό, κρατάει ανοιχτό ειλητάριο που γράφει σε μικρά μαύρα κεφαλαία· «Τούτο το Βρέφος ουρανόν και γην εστερέωσεν». Το κεφάλι της με μελετημένη κλίση είναι γυρισμένο προς τον Ιωσήφ «που έρχεται πίσω της, σαν ν’ απευθύνει σ’ αυτόν τον προφητικό λόγο, ενώ κοιτάζει το θεατή».

     Στην άκρη αριστερά ο Ιωσήφ προχωρεί κρατώντας πάνω στην πτυχή του ενδύματός της (σ’ άλλες εικόνες μέσα σε κλουβί) τα δύο τρυγόνια ή τα δύο περιστεράκια. Τα πουλιά αυτά, όπως λέει το παρακάτω απόσπασμα από ύμνο του εσπερινού της εορτής, συμβόλιζαν τους από τους Ιουδαίους και εθνικούς χριστιανούς, καθώς και τις δύο διαθήκες, την Παλαιά και την Καινή, των οποίων αρχηγός είναι ο Χριστός. «Ο τοις Χερουβίμ εποχούμενος και υμνούμενος υπό των Σεραφίμ, σήμερον τω θείω ιερώ κατά νόμον προσφερόμενος, πρεσβυτικαίς ενθρονίζεται αγκάλαις· και υπό Ιωσήφ εισδέχεται δώρα θεοπρεπώς, ως ζεύγος τρυγόνων την αμίαντον Εκκλησίαν και των εθνών τον νεόλεκτον (=νεοσύλεκτο) λαόν· περιστερών δε δύο νεοσσούς, ως αρχηγός Παλαιάς τε και Καινής…» (Δοξαστικό στιχηρών). Παρόμοια λένε και οι Πατέρες της Εκκλησίας για το συμβολισμό των πουλιών αυτών.

(Ο Μυστικός Κόσμος των Βυζαντινών Εικόνων, Τόμος Πρώτος, εκδ. Αποστολικής Διακονίας, Αθήνα 1995, β΄ έκδ., σελ. 57-59)