Το διήγημα του
Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη «Ιερείς των Πόλεων και Ιερείς των χωρίων», που έγραψε
το 1896, αναφέρεται σε έναν όντως συνειδητοποιημένο και άοκνο ιερουργό, που με
την απεριόριστη καλοσύνη του, την υπερβολική του αφιλοχρηματία, το ακτινοβόλο
ιερατικό του ήθος, την ταπείνωσή του, καταξιώθηκε στη συνείδηση του λαού ως
Άγιος πολυαγαπημένος και θαυματουργός. Ένα πρότυπο ιερέα, απλό, γνήσιο,
αληθινό.
Ο πρώτος που δίδει
γραπτές μαρτυρίες για τον παπα-Νικόλα είναι ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Στα Αθηναϊκά
του διηγήματα γράφει για τον ταπεινό ιερέα που γνώρισε στο παρεκκλήσι του
Προφήτου Ελισσαίου, στο Μοναστηράκι, τα όσα μαζί με τον τριτεξάδελφό του,
Αλέξανδρο Μωραιτΐδη, έζησαν στις ακολουθίες, εσπερινούς, όρθρους και αγρυπνίες,
στις οποίες έψαλλαν οι ίδιοι (ο Παπαδιαμάντης ως δεξιός και ο Μωραιτΐδης ως
αριστερός ψάλτης). Τον ονομάζει «άξιον λειτουργόν του Υψίστου» και τον
αντιπαραβάλλει με τους «επαγγελματίες ιερείς».
Το εκκλησάκι του
Προφήτου Ελισσαίου, που χρονολογείται στα μέσα του 16ου αιώνα, αποτέλεσε τα
χρόνια από το 1885 έως το 1942 «στέκι» λογοτεχνών και λογίων της εποχής. Εκεί
εκκλησιάζονταν, εξαιτίας της εμβληματικής μορφής του Παπαδιαμάντη και «εκ
περιεργείας», για ν' ακούσουν τη «φωνή γεμάτη ευλάβεια», ο Παύλος Νιρβάνας, ο
Ζαχαρίας Παπαντωνίου, ο Γιάννης Βλαχογιάννης, ο Γεράσιμος Βώκος κ.α.
Απ’ όσα γράφει στον
πρόλογο, φαίνεται ότι οι αγρυπνίες ξεκίνησαν γύρω στο 1885 και σύντομα άρχισαν
να συμμετέχουν αδιαλείπτως οι δύο Σκιαθίτες λογοτέχνες. Ο Παπαδιαμάντης πέθανε
το 1911, αλλά οι αγρυπνίες συνεχίστηκαν από τον Αλέξανδρο Μωραΐτίδη, ο οποίος
το 1925, τέσσερα χρόνια πριν πεθάνει, πρόλαβε και εξέδωσε την Ακολουθία του
Προφήτου Ελισσαίου.
users.uoa.gr
